بازار های مالی به دو دسته بازار پول و سرمایه تقسیم می شوند. در بازار پول اسنادی مثل اوراق خزانه مورد معامله قرار می‌گیرند، در این بازار معامله گران کالایی را می خرند یا می فروشند که این عمل را به قصد کسب سود انجام می دهند، در واقع معامله گران در این بازار به عنوان واسطه یا کارگزار عمل میکنند مانند بنگاه های املاک که این افراد معاملات املاک را برای دیگران انجام میدهند و به عنوان واسطه هستند، بخش دیگر بازار پول بازار سرمایه است: بازار سرمایه به چهار دسته بازار بورس، فرابورس، بورس کالا و انرژی تقسیم‌بندی می‌شود.
بورس بازاری است که معامله گران با توجه به شرایط در آن می توانند هر چیزی را خرید و فروش کنند.
بورس کالا چیست؟ و علت پیدایش بورس کالا چیست؟
تعریف بورس کالا مشابه بورس است. بورس کالا یک بازار سازمان یافته و قانونمند است که که شرکت کنندگان در آن مصرف کنندگان و تولید کنندگان یا عرضه کنندگانی هستند که به خرید و فروش پرداخته در این بازار عرضه کنندگان کالای خود را جهت فروش ارائه کرده و پس از بررسی و کارشناسی و قیمت گذاری توسط کارشناسان بورس کالا به خریداران ارائه می شود هدف از به وجود آمدن بورس کالا رفع نواقص بازار سنتی بوده در واقع وجود بعضی کم و کاستی ها در بازار سنتی کالا مانند نوسان قیمت، درماندگی در کنترل صحیح قیمت و همچنین وجود منافعی که در بازار بورس کالا وجود داشت موجب پیدایش بازار بورس کالا شد.
تاریخچه بورس کالا:
شورای عالی بورس در راستای تحقق اهداف برنامه های سوم و چهارم توسعه، بورس کالا را ایجاد کرد، بورس فلزات در شهریور 1382 و بورس کالای کشاورزی در شهریور 1383 اولین بورس های کالای ایران بودند که به وجود آمدند و در سال 1385 با ترکیب این دو بورس، بورس کالای ایران پدید آمد و از سال 1386 کار خود را زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار شروع کرد.
مزایای بازار بورس کالا نسبت به بازار سنتی:
- شفافیت و قانونمندی
- ایجاد اطمینان بین طرفین معامله
- قابلیت جبران خسارت خریدار یا فروشنده در صورت عدم انجام تعهدات خود
- کشف نرخ در حین معاملات به‌صورت شفاف که بر اساس عرضه و تقاضا صورت میگیرد
- تامین مالی تضمین ابعاد مختلف معامله
- ایجاد بازار مستقیم و صرفه‌جویی در هزینه‌های بازاریابی و فروش
- تحلیل اقتصادی و ارائه اطلاعات از روند نرخ ها و معاملات
- طراحی ابزار های مالی جدید برای بازار های مختلف که موجب رشد بازار نسبت به قبل می شود
- انجام معاملات مکانیزه و حرکت از بازار سنتی به سمت بازار مکانیزه
| بیشتر بخوانید :
قراردادهای قابل معامله در بورس کالا |
مهم ترین اهداف بورس کالا:
تسهیل دادوستد نقدی و آتی کالا با به وجود آوردن یک بازار قانونمند و سازمان یافته
سامان‌دهی بازار کالاهای خاص نظیر محصولات فلزی کشاورزی، انرژی و پتروشیمی از طریق مکانیزم اجرائی ناظر بر تعهدات و منافع طرفین معامله.
کشف قیمت کالاها به شکل رقابتی
حذف واسطه‌گری و واسطه های غیر ضروری در معاملات و خرید و فروش مستقیم بین فروشنده و خریدار.
امکان انتقال ریسک و کاهش نوسانات
امکان انجام معاملات نقدی و آتی کالا با استفاده از ابزارهای مناسب.
فراهم سازی تسهیلات مالی و توسعه سرمایه گذاری برای خرید و فروش
تحلیل آماری وضعیت بازار و ارائه خدمات مشاوره در پیش بینی نوسانات بازار کالا
حرکت از یک بازار سنتی به سمت بازار مدرن کالا
زمینه های فعالیت بورس کالا:
محصولات صنعتی و معدنی که محصولاتی مانند فولاد، سنگ آهن، مس و آلومینیوم، میلگرد، تیرآهن و غیره در این بازار عرضه می‌شود.
محصولات پتروشیمی که در این بازار محصولاتی مانند محصولات پلیمری و شیمیایی از قبیل پلی اتیلن ها، پلی پروپیلن ها، گریدهای PET، گرید استایرن مونومر و … دادوستد می‌شود.
محصولات کشاورزی که محصولاتی مانند گندم خوراکی، جو، ذرت دانه ای، جوجه یک روزه گوشتی و غیره عرضه می‌شد.
فرآورده های نفتی در این بازار محصولاتی مانند قیر و غیره معامله می‌شود.
فرآیند داد و ستد در بورس کالا:
- انتخاب کارگزاری مناسب
- در مرحله اول مشتری درخواست خرید یا فروش خود را نزد کارگزار ارائه می دهد و ثبت سفارش کرده و قیمت پیشنهادی ارائه می دهد. (تکمیل فرم درخواست خرید)
- بررسی امکان خرید، کارگزار امکان خرید کالای مورد درخواست را بررسی می نماید.
- واریز حداقل سپرده جهت معامله به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای (واریز پیش پرداخت)
- در این مرحله کارگزار سفارش مشتری را به تالار معاملات انتقال میدهد.
- کارگزار در حراج شرکت کرده و معامله را در تالار انجام میدهد و بعداز خرید کالا در تالار، اطلاعیه خرید کالا به‌وسیله کارگزار تنظیم‌شده و برای خریدار ارسال می‌گردد.
- در این مرحله باقیمانده وجه معامله بعد از کسر سپرده اولیه نزد اتاق پایاپای به حساب کاگزار واریز می شود.
- مرحله ی بعدی صدور اسناد معاملاتی
- بعد از صدور اسناد، تسویه حساب در اتاق پایاپای صورت می گیرد.
- پیگیری دریافت ثبت سفارش از فروشنده
- پیگیری خریدار برای حمل کالا
و در پایان اینکه نیاز به بازار قدرتمند و سازمان یافته برای عرضه و تقاضا و بهره گیری از اثرات مثبت آن از جمله دلایل ایجاد بورس کالا بوده است و خرید و فروش در این بازار مانند بورس اوراق بهادار نیازمند تخصص و آگاهی لازم است و توانایی انجام تحلیل بنیادی و تکنیکال از جمله نیاز معامله گران در این بازار است.